این مقاله توسط مشاور تحصیلی آلمان نوشته شده است. در این مقاله تمامی جوانب تحصیل در آلمان را مرور خواهید کرد و ویدیوهایی را در این رابطه خواهید دید.
تحصیل در آلمان چه ویژگی‌هایی دارد؟
- شهریه: رایگان در اکثر ایالت‌ها
- امکان دریافت بورس: بله
- زبان تحصیل: آلمانی یا انگلیسی
- مدرک زبان مورد نیاز برای پذیرش: بستگی به دانشگاه دارد
- مدرک زبان مورد نیاز برای ویزا: آیلتس 6.5 یا B1 آلمانی
- امکان اخذ ویزای همراه: وجود دارد
- امکان اخذ ویزای کار پس از تحصیل: وجود دارد
- اقامت پس از تحصیل: در صورت یافتن شغل وجود دارد
- امکان سفر به تمام کشورهای شنگن در هنگام تحصیل: وجود دارد
مزایای تحصیل در آلمان
- کیفیت آموزش: دانشگاه‌های آلمان طیف متنوعی از رشتهها و دوره‌های آموزشی را ارائه می‌دهند و در دنیا جزو بهترین‌ها هستند.
- تحصیلات رایگان: ۳۵ درصد دانشجویان، آلمان را به خاطر رایگان بودن شهریه دانشگاه‌هایش انتخاب می‌کنند.
- تعداد زیاد مراکز آموش عالی: در آلمان بیش از ۳۷۰ مرکز آموزش عالی وجود دارد که در ۱۶۵ نقطه این کشور قرار دارند.
- امکان تحصیل به زبان آلمانی و انگلیسی: در مقطع ارشد و دکترا، امکان تحصیل به هر دو زبان وجود دارد.
- اجازه کار برای دانشجو: دانشجو امکان کار پاره‌وقت در ایام تحصیل و امکان کار تمام‌وقت در ایام غیرتحصیلی را دارد.
- اعتبار مدارک دانشگاهی آلمان: مدرکی که دریافت می‌کنید، در سراسر جهان از اعتبار فوق‌العاده‌ای نزد کارفرمایان برخوردار است.
- فرصت‌های شغلی بی‌شمار پس از فارغ‌التحصیلی: ۶۹ درصد دانشجویان بین‌المللی نیز ترجیح می‌دهند در آلمان بمانند و شغل خوبی پیدا کنند.
- زندگی در کشوری امن و باثبات: آلمان کشوری است که امنیت، ثبات اقتصادی و سیاسی آن بی‌نظیر است.
- امکان پیدا کردن کار و اقامت پس از فارغ‌التحصیلی: اگر دوست دارید برای همیشه به اروپا مهاجرت کنید، تحصیل در آلمان راه خوبی است.
امکان تحصیل رایگان در آلمان
بودجه اکثر دانشگاه‌ها در آلمان توسط دولت تأمین می‌شود و شما هیچ شهریه‌ای برای دوره‌های کارشناسی یا اکثر دوره‌های کارشناسی ارشد نباید پرداخت کنید. ممکن است برای برخی از رشته‌های کارشناسی ارشد شهریه وجود داشته باشد، اما در مقایسه با کشورهای دیگر زیاد نیست.
البته کلیه دانشجویان باید مبلغی برای ثبت نام یا Semester contribution پرداخت کنند. این مبلغ هیچ ارتباطی به شهریه ندارد و فقط برای دریافت خدمات دانشجویی (AStA) است. در بسیاری از دانشگاه‌ها، با پرداخت این مبلغ، کارتی برای استفاده ار وسایل حمل و نقل عمومی نیز دریافت می‌کنید.
این مبلغ در دانشگاه‌های مختلف متفاوت و بین ۱۰۰ تا ۳۵۰ یورو است که باید هنگام ثبت نام و قبل از شروع هر ترم جدید پرداخت شود. در برخی موارد هزینه بیشتری برای مواردی مانند کتاب‌های تخصصی و متریال آموزشی بسته به رشته درسیتان نیز از شما دریافت می‌شود.
البته در کنار دانشگاه‌های دولتی، دانشگاه‌های خصوصی زیادی نیز در آلمان مشغول به فعالیت هستند که شهریه‌های قابل توجهی را برای دوره‌های خود دریافت کنند.
دوره‌های تحصیلی در آلمان
- اولین مدرک تحصیلی آلمان که در سراسر این کشور و همچنین همه دنیا مورد اعتبار است، Bachelor است. Bachelor در آلمان بین ۶ الی ۸ ترم طول می‌کشد و هدف آن ارائه و تدریس اطلاعات و مفاد درسی اساسی در رشته مربوطه به دانشجو است.
با پایان یافتن Bachelor دانشجو می‌تواند به دنبال شغلی برای خود باشد و یا برای ادامه تحصیل وارد مقاطع بعدی شود.
- دوره بعدی Master است که در آلمان بسته به رشته، بین ۲ الی ۴ ترم به طول خواهد انجامید.
- بعد از Master هم دوره دکتری و یا همان Promotion قرار دارد این دوره هم با توجه به رشته تحصیلی ۲ الی ۵ سال طول می‌کشد.
تحصیل در آلمان همواره یکی از موضوعات مورد توجه دانشجویان ایرانی بوده است. در این قسمت مروری بر دوره‌ها و مقاطع تحصیلی در کشور آلمان خواهیم داشت:
مدارک تحصیلی آلمان در لیسانس به ۲ دسته B.Sc مخصوص رشته های علوم پایه و مهندسی و B.A مخصوص علوم انسانی و در مقطع فوق لیسانس هم به M.Sc مخصوص رشته های علوم پایه و مهندسی و مخصوص علوم انسانی M.A تقسیم می‌شود.
تحصیل در کالج‌های آلمان
کالج در آلمان به منزله پلی بین تحصیلات متوسطه در کشورهای خارجی و تحصیلات عالی در دانشگاه‌های آلمان است. پس از عبور از پل کالج یک دنیای جدید هیجان انگیز در انتظار شما است.
به منظور مطابقت تحصیلی کشورهای مختلف با سیستم تحصیلی در کشور آلمان و آماده کردن داوطلبان خارجی برای تحصیل در دانشگاه‌های آلمان، کالج‌ها در آلمان دورهٔ یک ساله‌ای را ارائه می‌دهند که در طی آن دانشجو با مفاد درسی مورد نیاز برای تحصیل در رشتهٔ مورد نظر خود در دانشگاه و همین طور با زبان آلمانی تخصصی برای تحصیل در آن رشته آشنا می‌شود.
مهمترین معیار ورود مستقیم به دانشگاه در آلمان، تحصیلات متوسطه ۱۳ ساله است. اما در ایران دیپلم ۱۱ ساله است که با ۱ سال دورهٔ پیش‌دانشگاهی به ۱۲ سال می‌رسد .در نتیجه با پایان تحصیلات متوسطه ۱۲ ساله ایران (۱۱ سال + پیش دانشگاهی، یا ۱۲ سال نظام قدیم) متقاضی همچنان ۱ سال برای ورود به دانشگاه در آلمان کم دارد. معمول ترین روش برای اضافه کردن سال سیزدهم به تحصیلات متوسطه و همینطور یادگیری زبان آلمانی برای شروع تحصیل در آلمان، شرکت در کالج است.
طی دوره یک ساله در کالج، دانشجو با دروس پایه مورد نیاز برای تحصیل در رشته مورد نظرش در دانشگاه و همین طور با زبان آلمانی تخصصی آن رشته آشنا می‌شود. خبر خوش این که، تحصیل در کالج‌ها رایگان است و همچنین برخی هزینه‌ها از جمله هزینه‌های حمل و نقل در محدوده کالج را پوشش می‌دهد.
دانشجویان در مدت تحصیل در کالج اجازه کار ندارند و تنها در تعطیلی بین دو ترم می‌توانند کار کنند. بنابراین هزینه زندگی در این مدت بر عهده دانشجو است.
ارسال مدارک به این کالج‌ها معمولا بصورت مستقیم نیست. بدین معنی که دانشجو باید اصل و ترجمه مدارک خود را برای دانشگاهی که کالج تحت پوشش آن است و یا ارگان‌های مربوط به این کار بفرستد. برای دانستن جزییات این امر باید با کالج مربوطه مکاتبه کنید.
شرایط تحصیل در دانشگاه‌های آلمان
مراکز آموزش عالی مختلفی در آلمان وجود دارد. دانشگاه (Universität)، دانشگاه‌های علمی کاربردی (Fachhochschule) و مراکز آموزش عالی رشته‌های هنر که همگی در سیستم آموزشی آلمان معتبر هستند.
- در دانشگاه‌ها یا Universität، تاکید بیشتر بر تحقیق و پژوهش است. برخی مراکز دانشگاهی هم وجود دارند که رشته‌های مهندسی را تدریس می‌کنند (Technische Universität) و ارتباط نزدیکی با دنیای کار و صنعت دارند.
- مراکز آموزش عالی آلمان تحت عنوان Fachhochschule در واقع دانشگاه‌هایی هستند که تاکید بیشتری بر روی جنبه کاربردی و عملی رشته‌های تحصیلی دارند و بیشتر رشته‌های مهندسی، اقتصادی و مالی را ارائه می‌کنند. بدیهی است فارغ‌التحصیلان این دانشگاه‌ها، آینده شغلی بسیار خوبی دارند و در حال حاضر بسیاری از کارفرماها، فارغ‌التحصیلان Fachhochschule را به فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها ترجیح می‌دهند.
- نوع دیگری از مراکز آموزش عالی در آلمان، Kunst und Musik und Film Hochschule ها هستند که در واقع همان دانشگاه‌های هنر و موسیقی هستند. حدودا ۵۰ مورد از این مراکز در آلمان وجود دارد.
تحصیل لیسانس در آلمان
دوره لیسانس در آلمان بین ۶ الی ۸ ترم طول می‌کشد و تحصیل در این مقطع برای کلیه دانشجویان (چه آلمانی و یا غیر آلمانی) رایگان است.
تنوع رشتهها در مقطع لیسانس بسیار زیاد است و در همه علوم و فنون، شانس تحصیل در مقطع لیسانس وجود دارد.
با دریافت مدرک کارشناسی دانشجو می‌تواند به دنبال شغلی برای خود باشد و یا برای ادامه تحصیل وارد مقاطع بعدی شود.
زبان تحصیل در مقطع لیسانس به جز موارد محدودی، آلمانی است. البته دانشجویان غیر آلمانی می‌توانند قبل از ورود به دانشگاه، در کلاسهای زبان آلمانی دانشگاه شرکت کنند و پس از قبولی در آزمون DSH و یا TestDaf، وارد دانشگاه شوند. کلاسهای زبان اصولا ۶ الی ۱۰ ماه طول می‌کشند و در دانشگاه‌ها ارائه می‌شوند.
در پایان مقطع لیسانس، مدرک تحصیلی B.Sc به دانشجویان رشته های علوم مهندسی و یا علوم پایه و مدرک B.A به دانشجویان رشته های علوم سیاسی، اجتماعی و انسانی اعطا می‌شود.
در مقطع لیسانس، دانشجو این شانس را دارد که در صورت تمایل یک الی دو ترم به صورت مهمان در دانشگاه های آمریکایی و یا دیگر کشورهای اروپایی تحصیل کند.
پیش نیاز پذیرش تحصیلی آلمان در مقطع لیسانس:
- مدرک دیپلم و پیش دانشگاهی
- دانش زبان آلمانی تا سطح B1 . داشتن معلومات زبان آلمانی برای تحصیل در مقطع لیسانس در آلمان یک شرط الزامی است و بدون آن با درخواست پذیرش و همچنین ویزای تحصیلی آلمان موافقت نخواهد شد.
- در صورت نیاز شرکت در دوره یک ساله کالج
تحصیل فوق لیسانس در آلمان
دوره بعدی فوق لیسانس است که بسته به رشته، بین ۲ الی ۴ ترم طول می‌کشد. در مقطع فوق لیسانس رشته‌های متنوع‌تری نسبت به لیسانس ارائه می‌شود. در حال حاضر بیشتر از ۱۳ هزار رشته و گرایش تحصیلی در این مقطع در دانشگاه‌های آلمان تدریس می‌شود.
امکان درس خواندن به زبان انگلیسی در این مقطع وجود دارد و داشتن مدرک TOEFL و یا IELTS برای رشته‌های انگلیسی زبان الزامی است. برای رشته‌هایی هم که به زبان آلمانی ارائه می‌شوند، باید حداقل در ایران تا سطح B1 آلمانی پیش رفت و سپس در کلاسهای زبان دانشگاه تا سطح DSH شرکت کرد تا مجوز شرکت در کلاسهای درسی دانشگاه به متقاضی داده شود.
تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد نیز کاملا رایگان است.
با اتمام این مقطع مدرک M.Sc به فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی یا علوم پایه و مدرک M.A به فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم اجتماعی و انسانی داده می‌شود.
بعد از اتمام فوق لیسانس در آلمان، دانشجو می‌تواند وارد بازار کار شود و یا برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری اقدام کند.
پیش نیاز پذیرش تحصیلی آلمان در مقطع فوق لیسانس:
- مدرک دیپلم و پیش دانشگاهی
- مدرک لیسانس
- مدرک آیلتس ۶.۵ و یا معادل آن در تافل در صورت تحصیل به زبان انگلیسی
- مدرک زبان B1 آلمانی در صورت تحصیل به زبان آلمانی
- دانشگاه‌هایی که در آلمان شرط معدل دارند، معدلی حداقل بین ۱۴ الی ۱۵ را برای دانشجویان ایرانی تعیین می‌کنند و البته بسیاری از رشتهها و دانشگاه‌ها وجود دارند که شرط معدل ندارند. البته شرط معدل محدود به یک رشته و یک دانشگاه خاصی نمی‌شود و چه بسا یک دانشگاه برای برخی رشته‌های خود شرط معدل بگذارد و برای برخی شرطی قرار ندهد و حتی یک ترم برای رشته‌ای شرط معدل داشته باشد و ترم بعدی این شرط معدل را بردارد.
- سایر موارد مانند داشتن مقاله، سابقه کار، دانستن سایر زبانهای خارجی و گذراندن دوره‌های آموزشی مختلف در امر پذیرش می‌توانند کمک کننده باشند، اما جز شروط الزامی نیستند.
تحصیل دوره دکتری در آلمان
آخرین مقطع تحصیلی در آلمان، دکتری است. مقطع دکتری در آلمان هم بین ۳ الی ۵ سال طول می‌کشد. معمولا دانشجویان دکتری حقوق ماهیانه دریافت می‌کنند.
دو روش برای شرکت در دوره‌های دکترا وجود دارد:
- مدل انفرادی یا Individual Doctoral Studies: کار مستقل و آزادانه بر روی تز که تحت نظر و با راهنمایی استاد انجام می‌شود؛ مدت زمان تقریبا دو تا پنج سال است. در این روش محدود به انجام امور پژوهشی خود صرفا در دانشگاه نیستید؛ بلکه می‌توانید پروژه خود را در یک سازمان پژوهشی غیردانشگاهی یا در بخش صنعت انجام دهید.
در این روش باید سوپروایزر PhD پیدا کنید که کار شما را بپسندد و مایل به حمایت از شما باشد. قبل از تصمیم، در GERiT که پورتال اطلاعات موسسات تحقیقاتی آلمان است، ببینید که کدام دانشگاه و موسسه آموزش عالی و کدام حوزه تحقیقی برای شما مناسبتر است.
- دکترای ساختاریافته یا Structured PhD Programmes: اغلب محدود به سه سال است؛ در این روش یک گروه از دانشجویان از سوی گروهی از اساتید راهنما، راهنمایی می‌شوند. پروپوزال تحقیقی این دانشجویان باید به صورت یک طرح منسجم باشد و تناسب و ارتباط بین آن‌ها وجود داشته باشد.
اخذ پذیرش در مقطع دکتری در آلمان کار ساده‌ای نیست، زیرا باید در ابتدا یک استاد راهنما پیدا کنید که در حوزه تحقیقاتی شما دارای پروژه باشد و او را مجاب کنید که می‌توانید به او در پیشبرد پروژه‌هایش کمک کنید. این پروسه معمولا کمی طول می‌کشد، بخصوص اگر شما در خارج از این کشور به دنبال موقعیت دکتری در آلمان باشید.
یافتن استاد راهنما کار آسانی نیست، زیرا اساتید اغلب از میان تعداد زیاد درخواست‌ها، ترجیحا دانشجویی را انتخاب می‌کنند که از دوره‌های قبل می‌شناسند. با این وجود ارسال درخواست همراه با یک طرح پایان‌نامه خوب، به موفقیت شما منجر می‌شود.
لطفا دقت داشته باشید که برای برقراری ارتباط با یک استاد شرط لازم این است که این استاد نه تنها در رشته تحصیلی شما بلکه مخصوصا در حیطه موضوع رساله شما دارای فعالیت علمی باشد. بنابراین تنظیم اولین تقاضانامه باید به گونه‌ای باشد که استاد راهنما، از توانمندی علمی دانشجو و هدفمندی او در حیطه موضوع انتخابی اطمینان حاصل کرده، استنباط او بر این باشد که همکاری او با دانشجو برای خود او نیز بی بهره نیست.
اگر در این رابطه امکان ایجاد ارتباط از طرف دانشگاه محل تحصیلتان در ایران با آلمان وجود دارد، حتماً از این موقعیت استفاده کنید. وب سایت DAAD نیز می‌تواند در پیدا کردن استاد راهنمای مناسب به شما کمک کند.
دانشجو در طول این مقطع به تحقیق و پژوهش می‌پردازد و نتایج علمی خود را در قالب رساله دکتری (Dissertation) به اساتید خود ارائه می‌دهد. اگر دانشجو به صورت موفقیت‌آمیز از رساله دکتری خود بتواند دفاع کند و همچنین در آزمون‌های شفاهی سربلند بیرون آید، به او مدرک دکتری اعطا خواهد شد.
پیش نیاز پذیرش تحصیلی آلمان در مقطع دکترا
- اتمام مقاطع ارشد با نمرات بالا
- تسلط به زبان انگلیسی یا آلمانی (بسته به رشته و موضوع دکترا)
- پیشنهاد طرح پایان نامه (Proposal)
- اخذ تأییدیه از یک استاد راهنما
بدون دیدگاه